Waarom worden vaste wisselkoersen gebruikt?
Twee jaar geleden verraste de centrale bank van Zwitserland alles en iedereen met de plotselinge aankondiging dat de koppeling tussen de euro en de Zwitserse frank per direct losgelaten zou worden. Het zorgde even voor paniek op de financiële markten, hoewel kort daarna de rust weer terugkeerde. Welke landen maken nog wél gebruik van vaste wisselkoersen en met welke reden doen ze dat?
Welke landen hebben hun valuta gekoppeld?
Voordat we dieper induiken op het hoe en waarom, over welke landen hebben we het eigenlijk als we praten over vaste wisselkoersen?
Koppelingen met de euro
De euro is de munt waaraan het meest ‘gekoppeld’ wordt, 17 landen in totaal. De 14 landen die de West-Afrikaanse Economische en Monetaire Unie en de Centraal-Afrikaanse Economische en Monetaire Gemeenschap vormen waren eerst aan de franc en daarna logischerwijs aan de euro gekoppeld. Op het vasteland van Europa zijn de inwisselbare mark van Bosnië, de Bulgaarse lev en de Deense kroon aan de euro gekoppeld.
De US dollar als gekoppelde valuta
Wanneer je kijkt naar de landen die hun valuta aan de US dollar hebben gekoppeld dan merk je direct waar de invloed van Amerika nog steeds geldt. Het is daarom ook weer niet heel verrassend dat Cuba, Panama en Venezuela hun munten aan de dollar hebben vastgezet. Het Midden-Oosten is met Bahrein, Jordanië, Libanon, Oman, Qatar, Saudi-Arabië en Verenigde Arabische Emiraten een bolwerk van de dollar. Djibouti, Eritrea en Hong Kong maken de lijst compleet.
Overige valuta koppelingen
Wereldwijd zijn er daarnaast nog een paar andere landen die hun valuta gekoppeld hebben. De Nepalese roepie is verbonden aan de Indiase roepie, in Afrika hebben Lesotho, Namibië en Swaziland hun valuta vastgezet tegen de Zuid-Afrikaanse rand. Nu we een overzicht hebben, wat is nou eigenlijk de overweging voor deze landen om hun eigen valuta ‘uit handen’ te geven.
Vaste wisselkoersen door de jaren heen
Het hanteren van vaste wisselkoersen gaat alweer even terug in de tijd. In de loop van de 19e eeuw ontstond door de toenemende handelsstromen tussen landen ook de behoefte om het betalingsverkeer te structureren. Het ontstaan van de Gouden Standaard in 1870 was daarvan het gevolg. Valuta waren in die tijd gekoppeld aan goud in plaats van aan elkaar, waardoor er een wereldwijde vaste wisselkoers ontstond waarbij elke valuta vastgezet werd tegen een bepaald gewicht in goud. Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog werd de gouden standaard losgelaten.
Bretton Woods, een systeem van vaste wisselkoersen
Na de Tweede Wereldoorlog werd met de oprichting van het IMF gezocht naar financiële stabiliteit, waarbij ook een systeem van vaste wisselkoersen werd herintroduceerd. Alleen dit keer werden de munten wereldwijd gekoppeld aan de US dollar (die overigens ook weer gekoppeld was aan goud). Toen de dollar in 1971 niet meer te handhaven was op de vaste koers van $35 dollar per ons werd ook dit systeem afgeschaft, waarna de meeste landen overgingen op zwevende wisselkoersen.
Vaste wisselkoersen, de voor- en nadelen
Sommige landen, waaronder een flink aantal ontwikkelingslanden, wilden toch aan een systeem van vaste wisselkoersen vasthouden. Wat wilden deze landen hier precies mee bereiken? De voordelen van een vast wisselkoers systeem op een rij:
- Vooral voor kleinere landen is een vaste wisselkoers goed voor de geloofwaardigheid en betrouwbaarheid van het monetaire beleid wanneer de eigen munt gekoppeld is aan een ‘sterke munt’.
- Een vaste wisselkoers zorgt voor minder schommelingen in de relatieve prijzen van landen.
- Het land wat een vaste wisselkoers hanteert is gemakkelijker om handel mee te drijven en in te investeren.
Tegenover voordelen is het veelal onvermijdelijk dat er ook nadelen staan:
- Een vaste wisselkoers hoeft niet per se overeen te komen met de koers die in een vrije markt tot stand zou komen, wat dus leidt tot een overvloedige vraag naar of aanbod van betrokken valuta met monetaire crises als gevolg.
- Waar een zwevende wisselkoers meestal zorgt voor een natuurlijke correctie op de handelsbalans is dit niet mogelijk wanneer vaste wisselkoersen gehanteerd worden.
- Landen met een vaste wisselkoers worden ook weleens gezien als landen die niet zelf een solide monetair beleid kunnen voeren omdat ze afhankelijk zijn van wat er met de gekoppelde sterke munt gebeurt.
Hoewel zwevende wisselkoersen ook zo hun gebreken hebben is wel bewezen dat ze op lange termijn efficiënter werken voor een financieel systeem dan wanneer je door een vaste wisselkoers vastzit aan een andere munt.